Bayılma (Senkop)

Senkop nedir ?

Senkop (bayılma) kısa süreli, ani şuur kaybıdır. Bayılma sırasında kas tonunuz azalır, şuurunuz kapanır ve düşebilirsiniz. Genellikle saniyeler ve dakikalar içerisinde toparlanırsınız.

Bayılma sık sartlanan bir şikayettir ve ilerleyen yaşlarda sıklığı artar. Bayılma tibbi olarak senkop olarak adlandırılır.

Nasıl oluşur ?

Bayılma birçok sebebe bağlı olarak görülebilir fakat genellikle basit sebeplere bağlıdır. Daha önce bilinen bir kalp hastalığınız var veya efor sırasında bayılmanız oluyor ise altta yatan ciddi bir problem olabilir ve hemen araştırılması gerekir.

En sık bayılma sebebi endişe ve emosyonel durumdaki değişikliklerdir. Endişe sık nefes alıp vermeye vücut kimyasında değişikliğe ve bayılmaya neden olur.

Eğer susuz kaldı iseniz ve aniden ayağa kalkıyorsanız bayılabilirsiniz. Bu genellikle hastalık sonrası veya güneş altında çalışırken olur. Yaşlı insanlar susuzluk ve sonrasında bayılmaya daha duyarlıdır.

Yaşlı kişilerde yemek sonrası ayağa kalkıldığında bayılma olabilir. Yemek sonrasında kan karın bölgesinde sindirim için toplanır ve aniden ayağa kalkıldığında beyin yeterince kan alamaz ve bayılma olur.

Yaşlanma ile sinir sisteminin kan basıncını kontrol mekanizması daha az duyarlı hale gelir. Aniden ayağa kalkma ve uzun süreli oturmalar sonrası kan basıncı düşebilir. Ortostatik hipotansiyon denen bu durum sonucunda bayılma gerçekleşir.

Şeker hastalığı tedavisi görenlerde ilaca bağlı şeker düşüklüğü nedeni ile bayılma olabilir.

İdrar söktürücüler, tansiyon ilaçları, antidepresanlar ve antipiskotik ilaçlar sonrası bayılma olabilir.

Vasovagal senkop’ta derin nefes alıp ıkınmakla ortaya çıkan bayılmadır. Bu manevrayı idrar veya dışkılama sırasında yapabilir ve bayılabilirsiniz. Benzer bir mekanizma uzun süreli ve kuvvetli öksürük sonrası bayılmaya neden olabilir. Bayılma sırasında genellikle kalp hızı yavaşlar ve geçici olarak beyne kan akımı yavaşladığı için bayılma gerçekleşir.

Boyundaki hassas noktaya yapılan uzun süreli baskı da bayılmaya neden olabilir.

Bazı kalp problemleri de bayılmaya neden olabilir:

> Kalp ritim bozuklukları kalple ilgili bayılmaların en sık nedenidir. Kalp atışları çok fazla hızlanır ve kalp
> yeterli kanı pompalayamaz. Çok yavaş kalp hızı veya takılı kalp pilinin yavaş çalışması da bayılmaya neden olabilir.
> Kalp krizleri kalp kasına ciddi hasar verip bayılmaya neden olabilir.
> Kalp kapaklarındaki problemler bayılma yapabilir.

Belirtileri nelerdir ?

Herhangi bir şikayetiniz olmadan aniden bayılabilirsiniz veya başlangıçta başdönmesi, terleme olup sonra bayılabilirsiniz. Kalp probleminiz var ise çarpıntı, nefes darlığı, göğüste sıkıntı veya efor ile gelen göğüs ağrısı sonrası da bayılma olabilir.

Nasıl teşhis edilir ?

Doktorunuz özellikle hangi durumlarda bayıldığınız, kullandığınız ilaçlar ile ilgili detaylı bir sorgulama yapacak ve sizi muayene edecektir. Bayılma öncesi ve sonrasındaki şikayetleriniz de teşhis için önemlidir.

Yaş ve eşlik eden hastalıklarınıza bağlı olarak doktorunuz aşağıdaki testleri isteyebilir:

> Elektrokardiyografiniz (EKG) kalp ritminizi gösterir ve ilk yapılacak tetkiklerdendir. EKG’niz normal ise doktorunuz Holter denen uzun süreli EKG kaydı yapan aletin üzerinizde 1-3 gün kalmasını isteyecektir. Bazı durumlarda event recorder denen aletler ile 2-3 haftalık ritim kaydı yapılabilir.
> Ekokardiyografi denen yöntem ile kalbiniz ve kapaklarınız incelenir.
> Efor testi kalp damarlarınızda bir problem olup olmadığını ve kalp ritminizi gösterir.
> Akciğer filminiz çekilebilir
> Tilt table testi ile refleks olarak gelişen bayılmanın teşhisi konur. Bu test ile üzerinde yattığınız masa dik pozisyona getirilir ve tansiyon, nabız takibiniz yapılır. Tilt table testi bir anlamda dışarıda gerçekleşen bayılma ortamını kontrol altında taklit etmektedir.
> Bazı durumlarda kalbin elektrik sistemini değerlendirmek için elektrofizyolojik inceleme denen test yapılabilir.

Yapılan bütün bu testlere rağmen bayılmanın tam nedeni bulunmayabilir.

Nasıl tedavi edilir ?

Tedavi sebebe bağlı olarak yapılır:

> Vasovagal senkobunuz var ise senkop öncesi şikayetlerinize dikkat edin. Bayılacağınızı anladığınız anda tedbirli davranın gerekirse bir yere uzanın.
> Doktorunuz ilaç dozlarınızı gözden geçirecek ve bayılma nedeninizi ortadan kaldıracak ayarlamalar yapacaktır.
> Ortostatik hipotansiyon (ayağa kalktığında belirgin tansiyon düşüklüğü) varis çorabı giyerek ve ayağa yavaş kalkarak çözülebilir.
> Kalple ilgili problem kapakta ise kapak değiştirilir veya ritim yavaş ise kalp pili yerleştirilir.

Bayılma nasıl engellenir ?

> Doktorunuzun önerilerine dikkat edin.
> Özellikle sıcak havalarda bol sıvı alın.
> Sağlıklı bir diyet ile ve günün belirli saatlerinde beslenin.
> Şikayetleriniz kötüleşir veya son günlerde ilaçlarınızda değişiklik olursa doktorunuzu haberdar edin.