Vücutta ağır metal neye yol açar?

Metaller, ekosistemde bulunan doğal bileşenlerdir. Metaller atmosfer, yerkabuğu, su kaynakları da dahil olmak üzere dünyanın her yerinde bulunur ve ayrıca bitkiler ve hayvanlar dahil biyolojik organizmalarda birikebilir. Mevcut 35 doğal metalden 23'ü 5 g/cm3'ün üzerinde yüksek özgül yoğunluğa sahiptir genellikle ağır metaller olarak adlandırılır. Genellikle ağır metaller olarak adlandırılan bu metaller şunları içerir: antimon, tellür, bizmut, kalay, talyum, altın, arsenik, seryum, galyum, kadmiyum, krom, kobalt, bakır, demir, kurşun, cıva, manganez, nikel, platin, gümüş, uranyum, vanadyum ve çinko. Ağır metaller ekosistem ve canlı organizmalar üzerindeki olumsuz etkileri ile de bilinmektedir. Kobalt, krom, bakır, magnezyum, demir, molibden, manganez, selenyum, nikel ve çinko gibi bazı ağır metaller vücuttaki çeşitli fizyolojik ve biyokimyasal fonksiyonlar için gerekli olan temel besinlerdir ve yetersiz kaldığında hastalık veya sendromlara neden olabilir.

Ağır metaller, volkanik patlamalar, kaynak suları, erozyon ve bakteri aktivitesi gibi çeşitli doğal süreçler, fosil yakıt yakma, endüstriyel üretim süreçleri, tarımsal faaliyetler ve beslenmeyi içeren faaliyetler yoluyla çevreye dağılır. Bu ağır metaller, canlı organizmalarda ve insan vücudunda çeşitli işlemlerle biyolojik olarak birikerek olumsuz etkilere neden olur. İnsan vücudunda bu ağır metaller, proteinlere bağlanarak vücut hücrelerine ve dokularına taşınır hücresel işlevleri bozar. Bu nedenle, ağır metal toksisitesinin insan vücudunda çeşitli sonuçları olabilir. Merkezi sinir sistemini etkiliyerek çocuklarda zeka geriliğine, erişkinlerde bunamaya, kan hücrelerinde değişikliklere, akciğerlere, karaciğere, böbreklere, kalp damarlarına ve beyin damarlarına zarar verebilir. Ayrıca vücutta uzun süreli ağır metal birikimi, Parkinson hastalığı ve Alzheimer hastalığı gibi belirli hastalıkları taklit eden fiziksel, kassal ve nörolojik dejeneratif süreçlerin ilerlemesini arttırabilir. Bazı ağır metaller veya bileşikleri ile tekrarlanan uzun süreli temas, DNA’ya zarar verip genetik mutasyonlara, çeşitli kanserlere neden olabilir. Ağır metaller tiroid veya üreme hormonları üzerinden etki ederek endokrin ve üreme sistemini bozabilir.

Türkiye'de 2021 yılında yaptığımız çok merkezli bir çalışmada, ağır metallerin kalp damarlarında daralmaya neden olduğuna dair bulgulara rasladık. Bugüne kadar bilim dünyası damarlarda daralma nedeni olarak kolesterolün üzerinde duruyordu. Çalışma, bu yıl Singapur'da gerçekleştirilen ASIA PCR isimli uluslararası tıp kongresinde en iyi araştırma seçilirken kalp krizlerinde bugüne kadar gözden kaçırılan "kayıp halka"nın bu olabileceğini düşündürmektedir. Kalp krizi riskini değerlendirirken, tıp camiası hastaların tansiyon, sigara kullanımı, kolesterol değerlerine bakıyor ve risk faktörlerinde buna ağırlık veriyor. Ancak bunlar kalp damar hastalıklarından ölümleri açıklamada yetersiz kalıyor. Bu araştırma sonuçları ve önceki literatür değerlendirildiğinde kalp damar hastalıkları ve diğer bir çok hastalığın tetkik ve analizinde kan ağır metal seviye ölçümünün rutin olması gerektiğini düşünüyoruz.